Với lối kể chuyện của một cuốn tiểu thuyết, Đường xưa mây trắng – Theo gót chân Bụt (NXB Tôn giáo) giới thiệu đầy đủ cho ta biết về cuộc đời của Đức Phật Thích Ca từ lúc còn là Thái tử Tất Đạt Đa cho tới khi ngài bắt đầu quá trình đi tìm con đường giải thoát cho chúng sinh khỏi bể khổ.

Hành trình của Đức Phật (trong sách được dùng với âm “Bụt”, phiên âm từ âm Buddha trong tiếng Phạn) được mô tả qua lời kể của chú bé chăn trâu Svastika, người sau này xuất gia, trở thành một vị đệ tử của Phật.

Đó là chú bé cúng dường cỏ bồ đề cho sa môn Siddhatta (Tất Đạt Đa) tĩnh tọa suốt 49 ngày trước khi thành đạo. Tên các nhân vật, địa danh được tác giả sử dụng bằng tiếng Pali, vì tác giả cho rằng tiếng Pali dễ đọc hơn. Cuối sách, có bảng đối chiếu các tên riêng bằng tiếng Pali, Phạn và Hán Việt để bạn đọc tham khảo.

Những câu chuyện về cuộc đời Bụt được kể lại tuần tự theo trình tự thời gian, từ lúc người sinh ra, lớn lên, đạt những thành tích trong các cuộc thi thể thao, rồi lấy vợ, sinh con, học làm chính sự…

Hành trình tiếp nối qua việc Bụt nhìn thấy quy luật sinh lão bệnh tử trước mắt, quyết từ bỏ gia đình ra đi tầm sư học đạo cho tới khi Ngài giác ngộ Đạo giải thoát, rồi Ngài bắt đầu quá trình đi thuyết pháp thu nhận môn sinh và phát triển giáo đoàn…

Qua đó ta cũng có thể thấy được những khó khăn, gian khổ mà Bụt và giáo đoàn của Ngài đã vượt qua…

Bằng văn phong nhẹ nhàng giản dị và lối hành văn thuần Việt, Thiền sư Thích Nhất Hạnh giúp độc giả dễ dàng tiếp nhận những giáo lý của nhà Phật như Tứ diệu đế hay Bát chánh đạo cũng như con đường giúp giải thoát của đạo Phật.

Tên các chương sách được đặt rất gần gũi, nên thơ, như Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ Tài, Tiếng sáo canh khuya, Bao nhiêu tấc đất bấy nhiêu tấc vàng, Hoa trái của ngày hôm nay…

Tất cả các câu chuyện cho ta thấy Bụt là một nhân vật rất đời thường, là một con người chứ không phải là thần thánh. Từ một con người bình thường, sống cuộc đời vĩ đại, mà Bụt đã trở nên vĩ đại.

Tác giả sách – Thiền sư Thích Nhất Hạnh

Viết cuốn sách này, Thiền sư Thích Nhất Hạnh dùng ngôn ngữ trong sáng và gọn gàng, giản dị chứ không cao siêu, bí ẩn: “Sau khi Subhadda được cạo đầu, thọ giới, khác áo ca sa và được trao cho một bình bát. Bụt đưa mắt nhìn các vị khất sĩ ngồi bao bọc quanh người”.

“Lúc bấy giờ số lượng các vị khất sĩ đã tăng lên gần năm trăm vị, trong đó có các vị từ địa phương mới tới. Bụt hỏi: Này các vị khất sĩ! Nếu vị nào còn thắc mắc điều gì về giáo pháp thì đây là lúc nên hỏi Như Lai. Đừng để dịp này đi qua để sau này hối hận rằng: “Hôm ấy tôi được diện kiến Bụt vậy mà tôi quên không hỏi…””.

Cuốn sách được Thiền sư khởi viết tại một cái quán ở Xóm Thượng, trong năm đầu tiên mở cửa Làng Mai vào mùa hè. Thiền sư kể lại: “Tôi viết Đường xưa mây trắng không phải là một lao động mệt nhọc mà là cả một niềm vui lớn. Đó là một quá trình khám phá”.

Theo Thiền sư, chương khó viết nhất trong cuốn sách là đoạn Bụt độ ba anh em ông Ca Diếp.

“Tài liệu thường nói là Bụt độ ba anh em đó nhờ thần thông của Ngài nhưng khi viết thì tôi đã không để cho Bụt dùng thần thông mà cứ để Bụt sử dụng từ bi và trí tuệ của Ngài để độ ba ông ấy. Bụt có rất nhiều trí tuệ, rất nhiều từ bi, tại sao Bụt không dùng mà lại phải dùng thần thông? Và tôi có một niềm tin rất vững chãi là mình sẽ viết được chương đó”.

Hoặc ở chương nói về cuộc trở về của Bụt để thăm gia đình, khi người đã thành bậc giác ngộ rồi, tác giả vẫn dùng lối viết nhẹ nhàng, chân phương, không khoa trương, hoa mỹ, thần thánh hóa, cho thấy hình ảnh một đứa con của cha, của mẹ, vẫn là một người anh của em. Nhờ đó, độc giả thấy Bụt vẫn còn giữ lại được tính người của Ngài, mà càng cảm thấy Bụt gần gũi và thân thiết.

Chính lối hành văn này đã khiến cuốn sách đạt được thành công. Càng đọc, ta càng thấm sâu lời của Bụt, rằng chúng ta ai cũng có thể thành Bụt. Đọc Đường xưa mây trắng, ta có thể ngộ rằng: Không thấy Bụt như một con người thì sẽ khó mà đến với Bụt. Và  đến với Bụt là đến với một thế giới bình an, bác ái, vị tha và chia sẻ.

Do những thành công ấy, Đường xưa mây trắng đã được dịch ra hơn 20 thứ tiếng, được tái bản nhiều lần ở các nước và được đông đảo tín đồ Phật giáo yêu thích.

Lê Tiên Long